Die Engelsen schoten uit alle lopen

Raamsdonk, 29 oktober 2004

"In de nacht van zondag op maandag kwamen de granaten al over fluiten. Om negen uur 's morgens op 30 oktober vielen de eerste granaten in Raamsdonk zelf. 's Avonds reden de eerste geallieerde tanks binnen. Toen begon de tankslag om Raamsdonk, de Duitsers vochten met alles wat ze hadden. Wij zijn in het donker met vee en alles de polder in gevlucht, plat op ons buik in het weiland."

In de boerderij van de familie Boons aan de Bergenstraat in Raamsdonk weten de bewoners eind oktober 1944 dat er iets komen gaat. Zoals iedereen in Raamsdonk dat weet. Maar wat? Niemand heeft ooit een oorlog meegemaakt. De laatste kanonschoten in dit gebied klonken lang, lang geleden, in de tijd van Napoleon.

Dekking

Janus Boons uit Raamsdonk, nu 78: 'Je kon alleen maar afwachten en dekking zoeken, hè. De geallieerden zaten bij Loon op Zand en die eerste granaten kwamen van onze toekomstige bevrijders. Dat beseften we wel. Die schoten vanuit de bossen tussen Dongen en Kaatsheuvel op de brug bij Keizersveer, over ons heen.

Die maandagochtend om negen uur veranderde dat.

Toen lagen we opeens vol in de vuurlinie. De eerste granaten vielen in het dorp. We zijn eerst met het hele gezin de kelder onder onze boerderij in gevlucht. We hadden daar de boel al op een langer verblijf ingericht. Die middag rond drie uur reden de eerste Engelse tanks de Luiten Ambachtstraat in. De Duitsers schoten vanuit tanks, de Engelsen ook. Dat was het begin van de tankslag om Raamsdonk.

Ik zei al: we wisten wat er kwam, op dat moment wisten we wat het was: een complete tankslag.'

Plotseling is het in het anders zo landelijke en vredige dorpje Raamsdonk voluit en openbaar oorlog. Veel heeft Janus er niet van gezien; 'Ik zat in de kelder. Alleen tussen de buien door kwamen we er uit: om het vee te voederen en om de koeien te melken. Begonnen ze weer te schieten en vielen de granaten te dichtbij, dan liet je de melk staan waar -ie stond en vloog je als een haas weer de kelder binnen.'

Voorhoede

De voorhoede van de Engelsen bestaat uit vier Shermantanks en een groep soldaten te voet . De infanteristen worden bij de eerste bocht van de Luiten Ambachtstraat onder vuur genomen.
In de woonkamer van de familie Smeur zitten Duitsers met twee zware mitrailleurs. De Engelsen aarzelen geen seconde en schieten zonder pardon een paar granaten de huizen binnen. De keuken van Smeur krijgt een voltreffer. Plotseling nog een felle steekvlam en een explosie. Achter het huis ontploft een Duitse munitievoorraad. De mitrailleurs zwijgen.

Om 15:50 uur noteerd Oberleutnant G Kogel nuchter in zijn verslag: '7,5 cm Pak uitgevallen door laadstoornissen'. Duits geschut staat ook verdekt opgesteld achter huizen en achter hooi-, en graanschelven. Een Duitse pantservuist blaast bij de familie van Strien de tank van luitenant Peter Wall op. De schutter van een andere Engelse tank ziet het en jaagt als reactie een fosforgranaat de boerderij binnen die onmiddellijk over de hele lengte in brand schiet.

De straat staat nu vol rook, overal ontploffingen en chaos. Engelse Mitrailleurs schieten op wegvluchtende Duitsers. Uit de woonkamer van het huis van Bertus de Bont gooit een Duitser een pantservuist op de tank van korporaal George Reboles. Die brandt onmiddellijk als een fakkel. Reboles en zijn radioman Oatley blijven dood achter. Drie andere Engelsen weten te ontvluchten. Verderop duikelt een Engelse tank na een voltreffer in een sloot. Rondom gaan boerderijen en huizen in vlammen op.

Janus Boons: 'Die Engelsen schoten uit alle lopen die ze hadden. Vanuit de kelder zagen we de lichtspoormunitie dwars door ons huis vliegen. Die fosforgranaten spatten uiteen en pats, één en al vuur.'

Een ooggetuigenverslag van de Engelse tankschutter Stan Hilton:

'De Duitsers stellen geschut op. Ik heb net een antitankgranaat in het kanon en moet snel schieten. De granaat treft het Duitse geschut vol in het midden. De wielen klappen naar buiten, de mond van de loop zakt naar de grond. Reboles en Oatley zijn dood in de eerste tank, drie andere bemanningsleden gewond. Ze zijn eruit geklauterd. Duitse soldaten maken aanstalten twee van hen neer te schieten. Een Duitse hospitaalsoldaat weet dat te voorkomen. Een andere hospik probeert de gewonde korporaal Hammond achter de Duitse linie te dragen. Dat kunnen we niet toestaan. Ik schiet een salvo machinegeweervuur over zijn hoofd om die Duitser te waarschuwen. Hij draait zich om en loopt weer door. Opnieuw een salvo. Hij draait weer en wijst op zijn rodekruishesje. En loopt weer verder. Ik raak even de kluts kwijt en druk op de verkeerde knop. In plaats van machinegeweervuur vliegt er nu een granaat rakelings over zijn hoofd. Dat heeft wel effect. Hij draait zich om en komt met Hammond naar onze linie. Hij is de strijd beu, want hij wil bij ons blijven en geeft zich over.'

Dat toneel speelt zich vlak bij de boerderij van Boons af.

Heet

Voor de familie Boons wordt de grond te heet onder de voeten. Janus: 'Jongen, de tanks reden voor onze ramen. We hebben toen het vee buiten gejaagd, de polder in en we zijn er zelf achteraan gevlucht. Daar lagen we dan, in de Zuidpolder, plat op ons buik in het weiland. Het was donker, vochtig. Koud? Nou, het was niet warm, hoor. Het regende niet, nog niet. En daarginder brandde het dorp, alleen maar vuur, over de hele horizon. Daar was die tankslag aan de gang.' Met de familie Boons vluchten vele andere Raamsdonkers de weilanden in. Sommige zoeken dekking in sloten, staan tot hun middel in het koude water. Vanuit hun benarde positie zien ze Schotse en Engelse infanterie oprukken.

Twaalf doden

De eerste aanval op Raamsdonk koste de geallieerden twaalf doden. Als het laat in de avond een beetje rustiger wordt, waagt het gezin Boons zich weer terug in het dorp, Janus herinnert zich hoe in de nacht van maandag op dinsdag op een raam van de boerderij werd gebonsd: 'Mensen kwamen ons waarschuwen. Ze riepen wegwezen. De Duitsers gaan de toren opblazen. Iedereen in een straal van vierhonderd meter moest weg. We zijn toen verderop gevlucht, naar de Lange Broekstraat. Toen we daar waren, hoorden we een enorme klap. Achteraf bleek het niet de kerktoren maar de molen.' De toren bleef gespaard. De pastoor had met de Duitsers onderhandeld en had dat voor elkaar gekregen.
De vijf Duitsers die de kerk moeten opblazen, blijken goed-katholieke Elzassers te zijn. Pastoor Leon van Herpt proeft dat er te marchanderen valt en doet een beroep op hun nationale trots en dat ze eigelijk te fatsoenlijk zijn om dit soort wandaden te plegen. De soldaten zwichten. Zo redt de pastoor zijn toren, die en dag later door de geallieerden gebruikt zal worden als uitkijkpost.

Dinsdagmiddag begint de tweede aanval van de Engelsen. Op topsnelheid, vijftig kilometer per uur, razen de geallieerde tanks door de Molenstraat, links en rechts met mitrailleurs op de huizen schietend. Verderop belanden twee tanks en een met manschappen beladen infanterievoertuig (Kangaroo), gehinderd door de rook, in een greppel. De Engelse infanteristen duiken er ook in. Een Duitsers die daar toevallig zijn dekking heeft gezocht, word met zijn eigen pistool de hersens ingeslagen. Bij de kerk schieten de Engelse tanks een Duitse Jagdpanther aan flarden.

Om 19:30 uur 's avonds breken Britse tanks door naar de Kerklaan. Verderop aan de Keizersdijk hoorde Jacob Koster enkele Duitsers bij een veldtelefoon. Later herinnert hij zich hun woorden: 'Flieht, flieht, de Feind ist da'.

Tegen middernacht is de slag voorbij. De Duitsers hebben zicht teruggetrokken in Raamsdonksveer, wachtend op de vuurwals die de Engelsen met hun vlammenwerpers gewoonlijk aan een nieuwe aanval vooraf laten gaan. Wat achterblijft, is de puinhoop van de oorlog. Bij de Lambertuskerk liggen uitgebrande Duitse en Engelse tanks door elkaar heen. Kapotgeschoten gevechtsvoertuigen blokkeren de straten. Janus Boons: ' Het zijn zware dingen. Die sleep je niet zomaar weg.' Van een van de Duitse wrakken bestaat nog een foto. Een bewoner van Raamsdonk kalkte er de volgende tekst op: 'Hier is Adolf Hitler in deze tank gesneuveld.'

Bron: Janus Boons in BN De Stem van 29 oktober 2004

Digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp